Nie licząc dwóch przerw macierzyńskich, od początku pracy w szkole zawsze pełniłam funkcję wychowawcy klasowego. W tym roku szkolnym mój zespół wychowawczy jest już w klasie 8. Przez te ostatnie cztery lata mój zespół bardzo się zmienił zarówno w sensie liczebnym, jak i mentalnym. Uczniowie przychodzili, potem odchodzili (niektórzy wrócili do Ukrainy, inni przeprowadzili się w inne miejsce). U niektórych pojawiły się poważne problemy, które wymagały mojej interwencji i wsparcia, a jeszcze inni dojrzeli i określili swoje cele. Dla mnie więc to kolejny rok kontynuacji naszych wspólnych działań. Jednak dla wielu nauczycieli rozpoczęcie nowego roku szkolnego to moment, w którym stają przed wyzwaniem zbudowania klasy od podstaw. Nowa grupa uczniów, nowe relacje, oczekiwania, potrzeby i obowiązki – to czas intensywnej pracy, ale też ogromnej szansy na stworzenie dobrego klimatu wychowawczego, który może przynieść pozytywne efekty przez cały rok.
Autor: Izabella Bartol
Izabella Bartol – nauczycielka języka polskiego, socjoterapeutka, certyfikowana trenerka oświaty i rozwoju, wykładowczyni akademicka, prelegentka na ogólnopolskich konferencjach edukacyjnych; autorka artykułów oraz kursów edukacyjnych dla wychowawców i polonistów, autorka bloga "Polski z klasą" oraz współautorka podręcznika do języka polskiego do klasy 4,5 i 6 „ZamieńMy słowo” wydawnictwa WSiP; członkini grupy Superbelfrzy RP, laureatka konkursu Wielkopolski Nauczyciel Roku 2022.
Hejt nie jest zjawiskiem nowym. Ludzie doświadczali przemocy słownej od zarania dziejów, zanim słowo „hejt” na stałe zagościło w słownikach. Zjawisko to ma głębokie zakorzenienie w historii kultury, relacjach społecznych, religijnych, politycznych i rodzinnych. Już przecież od czasów starożytnych przemoc (zarówno fizyczna, jak i werbalna) była integralną częścią życia społecznego. W antycznej Grecji czy Rzymie agresja słowna była elementem życia politycznego – obelgi na agorze czy oszczerstwa wobec rywali były na porządku dziennym. Przemoc fizyczna wobec niewolników czy „niższych klas” była nie tylko tolerowana, ale i systemowo uzasadniana. Przez wieki wcale nie zrobiło się lepiej. Epoki kolonializmu i nacjonalizmu przyniosły systemowe formy dehumanizacji – od rasistowskiej retoryki po pogromy i propagandę wojenną. Obraźliwe słowa stawały się narzędziem władzy.
Kiedy na jednej ze streamowych platform filmowych pojawił się serial Dojrzewanie, w internecie zawrzało od nagłówków artykułów typu: „Przerażający”, „Każdy rodzic powinien go obejrzeć”, „Wbija w fotel”, „Nie mogłam się po nim pozbierać”. W zasadzie na temat bohaterów i fabuły tej produkcji wypowiadali się wszyscy – od rodziców, poprzez nauczycieli, wychowawców, psychologów i socjologów. Czy ich spojrzenie było podobne? Nie. Dlaczego? Ponieważ każdy patrzył na tę historię przez inny pryzmat.
Lekcja wychowawcza to najważniejsza lekcja w tygodniu. Można porozmawiać z uczennicami i uczniami na tematy typowo życiowe, poznać ich punkt widzenia czy zainspirować do podejmowania różnych działań. Chociaż często taka lekcja kojarzy się z nadrabianiem dokumentacji w e-dzienniku czy wyjaśnianiem sporów i waśni, to warto przyjrzeć się jej bliżej, by mogła się stać realnym czasem na budowanie relacji, kształtowanie pożądanych postaw i zachowań czy rozwijanie pasji.
Diagnozy, zaburzenia, trudności – z czym mierzą się uczniowie?
Z roku na rok przybywa w szkołach uczniów, których zachowanie i funkcjonowanie odbiega od typowego. Są to zwykle ci młodzi ludzie, którzy nie chcą respektować norm (lub ich nie rozumieją), są agresywni lub autoagresywni, mają kłopot ze skupieniem się, są nadpobudliwi. Wśród diagnoz często pojawia się spektrum autyzmu, obniżone możliwości intelektualne, niepełnosprawność umysłowa w stopniu lekkim, zagrożenie niedostosowaniem społecznym oraz zaburzenia psychiczne. Aby jednak dowiedzieć się, co tak naprawdę trapi naszego ucznia, przed nami wychowawcami jeszcze długa droga.
Dzieci z zaburzeniami zachowania są obecne w każdej społeczności szkolnej. Niektóre z nich wyróżniają się nadmierną impulsywnością, trudnościami w przestrzeganiu zasad czy agresywnymi reakcjami, co może utrudniać funkcjonowanie nie tylko im samym, ale również całej klasie. Rola wychowawcy w takich sytuacjach jest kluczowa – to właśnie on, dzięki swojej wiedzy, empatii i odpowiednio dobranym działaniom, może stworzyć warunki do zmiany i rozwoju dziecka. Odpowiednia diagnoza problemu, konsekwencja oraz indywidualne podejście przynoszą realne rezultaty, choć często wymagają cierpliwości i zaangażowania całego zespołu pedagogicznego. W niniejszym artykule przeanalizujemy przypadek chłopca z zaburzeniami zachowania oraz szczegółowo przyjrzymy się działaniom podjętym przez jego wychowawczynię. Omówimy, jakie kroki okazały się skuteczne i jakie wnioski można wyciągnąć, by lepiej radzić sobie z podobnymi wyzwaniami w codziennej pracy nauczyciela.