Regulacja emocji sposobem na przebodźcowanie

Dodatkowo, czynnikiem wpływającym na trudności u dzieci jest permanentne przebodźcowanie. Dziecko bierze udział w dużej ilości zajęć, jest zmęczone, często nie ma odpowiednich warunków do tego, aby wypocząć, zregenerować się, a w związku z tym łatwo wpada w złość, we frustrację. Należy podkreślić, że regulacja emocjonalna jest kluczowym czynnikiem wpływającym na rozwój dziecka. Pozwala mu bowiem na uczenie się nowych umiejętności, nawiązywanie relacji z innymi osobami oraz koncentrowanie się na zadaniu. Dzieci mające problem w tym obszarze są zdecydowanie bardziej wybuchowe, czasem agresywne, bywa, że wycofują się z interakcji, nie są w stanie zapanować nad swoimi zachowaniami. Mogą być przez to izolowane przez rówieśników, niekiedy wzbudzają w innych negatywne odczucia lub inni się ich boją, bo są nieprzewidywalne. Rolą nauczyciela jest w tym wszystkim rozpoznanie problemów dziecka z samoregulacją oraz zastanowienie się, jakie działania może podjąć, żeby pomóc mu uporać się z tymi trudnościami. Co ważne, należy mieć świadomość, że dzieci, u których zdiagnozowane są trudności rozwojowe, zaburzenia czy specjalne potrzeby edukacyjne, a także dzieci w młodszym wieku szkolnym, potrzebują w tym zakresie zdecydowanie więcej wsparcia ze strony osoby dorosłej. Konieczne jest też dostrzeganie różnicy pomiędzy samoregulacją a kontrolą zachowania. Ta pierwsza będzie bowiem skupiała się na wewnętrznych procesach. Chodzi tutaj o nauczenie dziecka, jak może rozpoznawać, rozumieć i kontrolować emocje oraz w jaki sposób można regulować własne zachowanie w odpowiedzi na bodźce docierające z otoczenia. Kontrola zachowania obejmuje raczej podporządkowanie się zewnętrznym normom i zasadom, nie zawsze z pełną refleksją, dlaczego tak się dzieje. 

Trudności z regulacją emocjonalną

Na początku warto się zastanowić nad tym, jakie objawy prezentuje dziecko, które ma trudności z regulacją emocjonalną. Dzięki temu łatwiej będzie zwrócić na nie uwagę. Poniżej te najważniejsze:

• Pojawienie się wybuchów złości, czasem niekontrolowanych, zachowań agresywnych (np. gryzienie, kopanie) oraz krzyku, najczęściej w odpowiedzi na niepowodzenia lub na sytuację, w której coś idzie nie po myśli danego dziecka.
• Pojawienie się zachowań ucieczkowych, unikanie sytuacji trudnych, wymagających – dziecko nie nawiązuje kontaktu wzorkowego, zaczyna płakać, chowa się, ucieka z klasy.
• Nadmierna impulsywność – dziecko szybko działa i nie zastanawia się nad tym, jakie będą konsekwencje.
• Pojawienie się trudności z koncentracją, dziecko ma problem z przechodzeniem od jednej aktywności do kolejnej, czasem może być problem z tym, żeby kończyć zadania, które są dla dziecka atrakcyjne.
• Pojawianie się objawów psychosomatycznych w odpowiedzi na sytuację stresu i napięcia, np. dziecko narzeka na bóle brzucha, głowy, mogą pojawić się nudności, a nawet wymioty. 
   

Rola nauczyciela

Kluczowa w tym wszystkim jest rola nauczyciela. To on rozpoznaje stany emocjonalne dziecka i podejmuje działania, których celem jest udzielenie pomocy dziecku w przejściu przez te sytuacje. W tym celu konieczne jest zbudowanie bezpiecznego i stabilnego środowiska. Chodzi bowiem o to, że jak najszybciej rozpoznawać sygnały wysyłane przez młodego człowieka, co pozwoli zapobiegać eskalacji trudnych zachowań. Nie jest to łatwe i wymaga uważnej obserwacji ze strony nauczyciela. Istnieje również szereg działań, które mogą pomóc zarówno nauczycielowi, jak i dziecku:

1. Budowanie bezpiecznej przestrzeni emocjonalnej. Ważne jest, aby w klasie stworzyć warunki do wyciszenia i regulacji. W tym celu warto przygotować kącik wyciszenia, w którym umieszczone zostaną pomoce sensoryczne. Najlepiej, żeby to były gniotki, masażery, obciążniki. Konieczne jest również ustalenie, jakie są zasady korzystania z tej przestrzeni. Przede wszystkim dzieci muszą wiedzieć, kiedy można podchodzić do takiego miejsca, co robić z zabawkami, kiedy już przestaną być potrzebne oraz jak dbać o materiały. Jednocześnie nauczyciel powinien zatroszczyć się o to, aby w klasie pojawiły się obrazkowe kodeksy i plany dnia, które dadzą dziecku wskazówki, jakie zasady obowiązują w klasie. Ważne, aby zadbać także o przewidywalność i stałość – należy więc minimalizować ilość niespodziewanych zmian i uprzedzać o tym, że mogą się jakieś pojawić. Dzie...