Ocena efektywnego wsparcia udzielanego w ramach edukacji włączającej

Ocenę efektywności po­­dej­­­­­­­­mowanych działań w udzielaniu wsparcia dzieciom i młodzieży moż­na rozpatrywać w co najmniej dwóch wymiarach. Pierwszy ma charakter praktyczny i psychologiczny zarazem. Zapewne większość z nas (a może nawet każdy z nas) chce, aby to, co robimy, przynosiło rezultaty, przyczyniało się do rozwoju dziecka lub korzystnie zmieniało środowisko, w którym funkcjonujemy. Drugi, o szczególnym znaczeniu w działaniu przedszkola, szkoły czy placówki jako instytucji, to wymiar prawny, odnoszący się chociażby do rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach, które nakłada na osoby udzielające pomocy obowiązek oceny efektywności podejmowanych działań i formułowania wniosków do dalszej pracy, służącej poprawie funkcjonowania ucznia i uczennicy. 

Edukacja włączająca – jaka i dla kogo?

Edukacja włączająca to określenie, które coraz częściej słyszymy w dyskusjach na temat oświaty podczas konferencji czy szkoleń. Edukacji włączającej są poświęcone liczne strony internetowe, publikacje i artykuły prasowe. Edukacja włączająca i jej wymiary są także przedmiotem badań naukowych. Często jednak edukacja włączająca redukowana jest do zagadnień związanych z kształceniem osób z niepełnosprawnościami czy z zaburzeniami lub doświadczających trudności związanych z migracją. Warto zatem wyjaśnić, że edukacja włączająca rozumiana jest jako podejście w procesie kształcenia i wychowania, którego celem jest zwiększanie szans edukacyjnych wszystkich osób uczących się przez zapewnienie im warunków rozwijania indywidualnego potencjału, tak by w przyszłości umożliwić im pełnię rozwoju osobistego na miarę swoich możliwości oraz pełne włączenie w życie społeczne.

W przyjętej przez Ministerstwo Edukacji i Nauki definicji edukacji włączającej warto zwrócić uwagę na trzy kwestie. Po pierwsze, edukacja włączająca to podejmowanie działań zwiększających szanse edukacyjne wszystkich osób uczących się. Nie tylko tych z trudnościami, z deficytami, zaburzeniami, niepełnosprawnościami, uzdolnieniami, ale wszystkich. Po drugie, edukacja włączająca polega na stwarzaniu warunków rozwijania indywidualnego potencjału. Skupiamy się więc nie tylko na trudnościach, problemach, czy deficytach, lecz również na potencjale. Na tym, co każdy człowiek posiada bez względu na sytuację, w jakiej się znajduje, czy na stan zdrowia. Po trzecie, edukacja włączająca ma umożliwić pełne włączenie w życie społeczne, czyli wdrożenie takich działań, aby w przestrzeni szkolnej i przedszkolnej każdy uczeń i każda uczennica mogli realizować swoje potrzeby, aktywności, pasje. Można zatem przyjąć, że wsparcie w edukacji włączającej będzie polegało na stworzeniu takich warunków w środowisku przedszkolnym czy szkolnym, żeby każde dziecko, wszyscy uczniowie i wszystkie uczennice mogli w nim rozwijać indywidualny potencjał, aktywnie uczestniczyć, czuć się szanowanymi i potrzebnymi.

Taki sposób rozumienia edukacji włączającej ma swoje odzwierciedlenie w przepisach prawa oświatowego dotyczących organi­zacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej, która zgodnie z roz­­­porządzeniem polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych uczniów i uczennic, rozpoznawaniu warunków środowiskowych, które wpływają na funkcjonowanie dziecka w przedszkolu, szkole i placówce. Ma to wspierać potencjał rozwojowy i stwarzać wa­runki pełnego i aktywnego uczestnictwa w życiu przedszkola, szkoły i placówki. Przepisy te stanowią swego rodzaju podstawę rozumienia edukacji włączającej i oceny jej efektywności. Rezultatem podejmowanych przez nas działań, w zakresie zarówno dostosowania i modyfikacji środowiska szkolnego, jak i wsparcia udzielanego uczniowi i uczennicy,...