Szkoła przyjazna środowisku – jak wdrażać edukację klimatyczną w praktyce?

Dlaczego edukacja klimatyczna jest dziś tak ważna?

Według GreenComp – europejskich ram kompetencji na rzecz zrównoważonego rozwoju – dzieci powinny uczyć się rozumieć złożoność świata przyrody, rozwijać postawę odpowiedzialności i działać na rzecz dobra wspólnego. Edukacja klimatyczna rozwija również u dzieci i młodzieży kompetencje kluczowe w dynamicznie zmieniającym się świecie: odporność psychiczną, elastyczność, myślenie przyczynowo-skutkowe, odpowiedzialność i kreatywność. Pokazuje, że każde  nawet najmniejsze  działanie, ma znaczenie i że warto próbować. Uczy, że w obliczu globalnych wyzwań nie jesteśmy bezradni – przeciwnie, mamy wpływ. Dzięki temu buduje się realne poczucie sprawczości: „Mogę działać, mogę coś zmienić, mam głos”.

W okresie szkolnym, gdy dzieci intensywnie poszukują własnych wartości i uczą się funkcjonować w społeczeństwie, edukacja klimatyczna zyskuje szczególną wagę. To właśnie wtedy jest przestrzeń, by nie tylko przekazywać wiedzę, ale wspólnie z uczniami budować postawy – otwartości, współodpowiedzialności i zaangażowania. Rozmowy o zmianach klimatu, świadomej konsumpcji, marnowaniu zasobów czy roli człowieka w przyrodzie przestają być teorią z podręcznika, a stają się punktem wyjścia do refleksji nad codziennością. Bo tematy ekologiczne są im bliższe, niż mogłoby się wydawać: dotyczą tego, co jedzą, w co się ubierają, jak korzystają z internetu i co dzieje się z ich śmieciami. Dobrze poprowadzona edukacja klimatyczna łączy świadomość z działaniem  i daje młodym ludziom coś znacznie cenniejszego, niż tylko wiedzę – daje poczucie sensu, sprawczości i przynależności do wspólnego świata.

Zielone tematy na godzinie wychowawczej

Godzina wychowawcza to nie tylko czas na sprawy organizacyjne czy integrację zespołu klasowego,  to również przestrzeń do rozmów o świecie, który się zmienia, i o roli, jaką młodzi ludzie mogą w nim odegrać. W klasach 4–8 warto sięgać po tematy bliskie codzienności uczniów, takie jak pochodzenie przedmiotów, które kupujemy i wyrzucamy, drugie życie śmieci czy wpływ codziennych wyborów na środowisko, począwszy od jedzenia, przez ubrania, aż po aktywność online. Rozmowa o odpowiedzialnej konsumpcji i zrównoważonym stylu życia może być początkiem ważnej zmiany w myśleniu.
Znakomicie sprawdzają się przy tym metody aktywizujące:  mapy myśli, burze mózgów, quizy, dramy czy krótkie debaty. Dzięki nim dzieci nie tylko lepiej zapamiętują omawiane treści, ale też rozwijają umiejętności krytycznego myślenia, argumentowania i współpracy. Pomocą mogą być gotowe, bezpłatne scenariusze zajęć dostępne w programie Be.Eco,  poruszające m.in. tematykę mody, recyklingu i konsumpcjonizmu. To świetny punkt wyjścia do rozmów, które zostają z dziećmi na długo, bo odnoszą się bezpośrednio do ich codziennego życia, realnych wyborów i otaczającej rzeczywistości. Edukacja klimatyczna w takiej formie nie jest już tylko teorią – staje się narzędziem zmiany i świadomego budowania przyszłości.

W liceum i technikum godzina wychowawcza to również doskonała okazja do wprowadzania edukacji klimatycznej. To nie tylko czas do rozmowy o wartościach, ale także szansa na poznanie uczniowskich doświadczeń, ich wątpliwości, obaw i pytań. Wspólna refleksja nad wpływem zmian klimatu na codzienne życie, zdrowie psychiczne, wybory zawodowe czy poczucie bezpieczeństwa może być punktem wyjścia do zaangażowania. Takie lekcje mogą rozpocząć się od pytania: „Czy moje wybory mają znaczenie?”, prowadzącego do dyskusji o indywidualnej odpowiedzialności. Inny temat – „Kto ponosi koszty kryzysu klimatycznego?” – otwiera przestrzeń na rozmowę o sprawiedliwości klimatycznej, globalnych nierównościach i przywilejach. 

Warto też inspirować młodzież do myślenia o przyszłości, np. poprzez zajęcia poświęcone zielonym zawodom, łączącym pasję z odpowiedzialnością. Równie potrzebna jest rozmowa o granicach zaangażowania, np. pod hasłem „Aktywizm – między działaniem a wypaleniem”. Pomocne w realizacji tych celów mogą być podcasty, reportaże, grafiki czy kampanie społeczne. Przygotowując zajęcia z młodzieżą można sięgnąć po gotowe scenariusze oferowane przez Fundację Digital University w ramach dedykowanego edukacji klimatycznej programu Be.Eco, ale warto też wsłuchiwać się w głos młodych – zapraszać ich do współtworzenia tematów...