„Jak pomóc uczniowi z doswiadczeniem choroby nowotworowej?” – wywiad z Joanna Pruban

W wielu szkołach są uczniowie z doświadczeniem choroby nowotworowej. Na przestrzeni lat poprawiły się zarówno możliwości medyczne, jak i formy wsparcia małych pacjentów w placówkach oświatowych. Jak Pani ocenia te zmiany? Co już udało się osiągnąć, a nad czym jeszcze warto w szkołach popracować?

Joanna Pruban: W ostatnich latach, na skutek rosnącej świadomości społecznej i lepszego wsparcia psychologicznego, w szkołach zauważalnie poprawiło się podejście do uczniów z doświadczeniem choroby nowotworowej. Nie dzieje się tak w każdej szkole, ale mówmy o tym, co się rozwija, by inne placówki mogły się na tym wzorować. Współczesne możliwości leczenia pozwalają na skuteczniejszą walkę z chorobą, co przekłada się na większą liczbę dzieci wracających do szkoły po zakończeniu terapii, a na pewno na kontynuację nauki w trakcie leczenia w formie nauczania indywidualnego. Z kolei rozwój wsparcia edukacyjnego i psychologicznego w placówkach oświatowych znacząco wspiera ich powrót do normalnego życia szkolnego. To, co w sposób widoczny się poprawia, to lepsza integracja uczniów z rówieśnikami, bo dzieci po chorobie nowotworowej coraz częściej mogą wrócić do klasy bez poczucia wykluczenia. Programy edukacyjne, po które mogą sięgać nauczyciele, uczące rówieśników empatii i zrozumienia choroby, przyczyniają się do tego, że dzieci po chorobie mogą czuć się akceptowane. Wiele szkół oferuje pomoc psychologów, pedagogów i terapeutów, którzy pomagają dzieciom wrócić do normalnego funkcjonowania. Wspieranie zdrowia psychicznego uczniów po trudnych doświadczeniach zdrowotnych powinno się stać standardem w szkołach. Dużą pomocą jest umożliwienie nauki w systemie indywidualnym, zdalnym lub hybrydowym dla dzieci, które ze względów zdrowotnych nie mogą regularnie uczęszczać na zajęcia. To istotny krok naprzód. Natomiast warto popracować nad edukacją nauczycieli i pracowników szkół. Choć poprawia się świadomość chorób nowotworowych wśród kadry pedagogicznej, wciąż brakuje specjalistycznych szkoleń dotyczących potrzeb dzieci po leczeniu onkologicznym. Nauczyciele powinni lepiej rozumieć emocjonalne i fizyczne wyzwania, przed którymi stają ci uczniowie. Gdyby była możliwość zwiększenia liczby programów edukacyjnych dla całych społeczności szkolnych, moglibyśmy lepiej budować empatię, zrozumienie i wsparcie dla dzieci z doświadczeniem choroby. Szkoły mogłyby nawiązać bliższą współpracę z placówkami medycznymi i specjalistami, aby lepiej dostosowywać programy nauczania i wsparcia do indywidualnych potrzeb dzieci w trakcie i po leczeniu. 

Jakie wskazówki dałaby Pani nauczycielom, którzy dowiadują się, że ich uczeń otrzymał tak trudną diagnozę? Co z kolei nauczyciele mogą zrobić podczas samej hospitalizacji i leczenia, a co w czasie remisji, kiedy uczeń wraca już do szkoły? Co jest z Pani punktu widzenia kluczowe podczas tych 3 etapów?

Na każdym etapie – od diagnozy ucznia, przez hospitalizację, aż po powrót do szkoły w czasie remisji – wszystko jest inne, a nauczyciele odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu wsparcia, zrozumienia i poczucia bezpieczeństwa w świecie o nazwie szkoła. Każdy z tych etapów wymaga innego podejścia, ale we wszystkich ważna jest empatia, komunikacja i elastyczność. Kiedy nauczyciel dowiaduje się, że uczeń otrzymał diagnozę choroby nowotworowej, najważniejsze jest odpowiednie zareagowanie emocjonalne i przygotowanie na zmieniającą się sytuację. Ważne jest, aby okazać uczniowi i jego rodzinie zrozumienie i wsparcie. Można wyrazić swoje współczucie, oferując pomoc, bez wchodzenia w szczegóły, jeśli uczeń lub rodzina nie chcą ich udostępniać. Często uczniowie i ich rodziny pragną, aby życie szkolne, na ile to możliwe, pozostało normalne. Nie należy traktować ucznia od razu w sposób wyjątkowy, chyba że są ku temu konkretne wskazania. Można wraz z pedagogiem szkolnym, psychologiem szukać informacji, aby dowiedzieć się więcej na temat wpływu choroby na proces edukacyjny. Jeśli rodzina wyrazi zgodę, warto też porozmawiać z lekarzem prowadzącym, aby lepiej zrozumieć potrzeby ucznia. Trzeba też poinformować klasę o sytuacji ucznia – w sposób delikatny i z szacunkiem do jego prywatności. Uczniowie mogą nie rozumieć w pełni choroby, więc ważne jest, aby wyjaśnić sytuację bez budowania niepotrzebnego lęku lub izolowania chorego kolegi. Podczas hospitalizacji i leczenia ucznia nauczyciel nadal odgrywa ważną rolę w utrzymaniu kontaktu z nim. Ważne, by uczeń czuł, że nie został zapomniany. Regularne wiadomości od nauczyciela czy klasy (np. kartki, wiadomości wideo) mogą pomóc w podtrzymywaniu więzi. Jeśli uczeń jest w stanie uczyć się podczas leczenia, warto rozważyć zdalne nauczanie lub dostarczenie materiałów edukacyjnych. Indywidualny tok nauki pomaga w utrzymaniu postępów, nawet jeśli uczeń nie może fizycznie uczestniczyć w lekcjach. Regularna komunikacja z rodzicami jest również kluczowa. Warto pytać o samopoczucie ucznia, aby odpowiednio dostosowywać wymagania edukacyjne do jego możliwości fizycznych i psychicznych. Powrót do szkoły w czasie remisji jest natomiast czasem, który może być zarówno ekscytujący, jak i stresujący dla ucznia. Powinien być stopniowy. Uczeń może potrzebować więcej czasu na adaptację do zajęć, a także na regenerację fizyczną i psychiczną. Ważne jest, aby nauczyciel był elastyczny i dostosował wymagania edukacyjne, np. pozwalając na więcej przerw lub ograniczenie liczby zadań. Uczeń może czuć się niepewnie lub nieco wyobcowany, dlatego istotne jest zapewnienie mu wsparcia emocjonalnego. Należy zadbać, aby czuł się zaakceptowany w grupie i aby rówieśnicy traktowali go z empatią. Współpraca z pedagogiem szkolnym może pomóc w przygotowaniu planu edukacyjnego, który odpowiada na bieżące potrzeby ucznia. Warto też porozmawiać z rówieśnikami, aby pomóc im zrozumieć, przez co ich kolega przechodził. Często uczniowie mają pytania lub obawy, a nauczyciel może pomóc im zrozumieć sytuację, co pozwoli uniknąć niepotrzebnych nieporozumień. Troskliwe podejście nauczyciela może znacząco wpłynąć na komfort psychiczny ucznia i pomóc mu w powrocie do zdrowia oraz pełnego uczestnictwa w życiu szkolnym.

Jakie działania według Pani pozwalają utrzymać więź chorującego dziecka z zespołem klasowym podczas leczenia/hospitalizacji?
Utrzymanie więzi między chorującym dzieckiem a jego klasą jest niezwykle ważne dla samopoczucia ucznia, ponieważ pomaga mu czuć się częścią społeczności szkolnej, co może mieć pozytywny wpływ na proces leczenia i powrót do normalnego funkcjonowania. Zachęcanie uczniów z klasy do pisania kartek, listów lub wysyłania wiadomości e-mail do chorego kolegi to prosty sposób na utrzymanie kontaktu. Takie gesty przypominają dziecku, że jest ono częścią zespołu, nawet gdy nie może być fizycznie obecne. Nauczyciel może pomóc klasie w nagrywaniu krótkich wiadomości wideo lub audio, w których uczniowie pozdrawiają chorego kolegę, opowiadają, co dzieje się w szko...